Recent was in het nieuws dat in de VS twee onderzoekers worden verdacht van het illegaal invoeren van een schimmel die grote schade kan toebrengen aan landbouwgewassen. Reis jij ook wel eens met biologische (hoog-risico) onderzoeksgoederen naar of uit het buitenland? Of verzend je zulke goederen voor internationaal transport? Dan is het goed om te weten hoe je dit veilig kunt doen. 

Onlangs heeft de openbaar aanklager in de Amerikaanse staat Michigan bekend gemaakt dat twee onderzoekers uit China worden verdacht van (onder andere) het Amerika in willen smokkelen van een schimmel die als “mogelijk agro-terroristisch wapen” wordt gezien [1,2]. Yunqing Jian en Zunyong Liu doen beiden onderzoek naar de schimmel Fusarium graminearum. Deze schimmel kan bij graansoorten als tarwe, boekweit en maïs koprot veroorzaken. De toxines die koprot produceert kunnen bij mens en dier leiden tot overgeven, leverschade en aangeboren afwijkingen [1, 3]. Jian had een aanstelling bij de University of Michigan en kreeg Chinese overheidssteun om aan onderzoek naar Fusarium graminearum te werken. Bovendien bleek uit onderzoek door de Amerikaanse autoriteiten dat zij trouw lid is van de Chinese Communistische Partij. Liu werkt bij een Chinese universiteit aan onderzoek naar dezelfde schimmel. Op verzoek van Jian, bracht Liu de schimmel naar de VS [3, 4]. De schimmel verstopte hij in zijn rugzak, toen hij Amerika in wilde reizen [4].

Fusarium graminearum is een schimmel die veel voorkomt in de VS [3]. Gewassen die zijn aangetast door de schimmel zijn gevaarlijk voor mens en dier en worden vernietigd. Dit leidt tot grote schade bij de boeren. Daarom betoogt de openbaar aanklager in Michigan dat de schimmel ingezet kan worden als bio-terroristisch wapen in de landbouw. Experts op het gebied van schimmels zien Fusarium graminearum niet als het gevaarlijkste potentiële wapen, maar benadrukken dat de gevolgen van een uitbraak desondanks groot kunnen zijn [3]. Zeker als het om een variant gaat die niet van nature voorkomt in de VS of waar schimmelbestrijdingsmiddelen niet (goed) tegen werken. Het is onbekend welke variant van de schimmel Jian en Liu bij zich hadden.

In- en uitvoer van risicovolle schimmels (en andere biologische goederen) is zowel in Amerika als in Nederland streng gereguleerd. Jian en Liu hebben hoogstwaarschijnlijk verzuimd om de procedures te volgen voor export en vervoer van risicovolle biologische materialen. Het onderzoek naar beide verdachten wordt voortgezet.

Regels rondom in- en uitvoer biologische goederen
Er kunnen valide redenen zijn om met biologische goederen zoals schimmels naar het buitenland te willen reizen of om deze naar het buitenland te willen sturen. Doe dit op de legale manier en volg de wet- en regelgeving. Voor het vervoer van biologisch materiaal gelden in Nederland de Wet vervoer gevaarlijke stoffen (WVGS) en de Wet luchtvaart. Die zijn verder uitgewerkt in het besluit vervoer gevaarlijke stoffen (BVGS) en het besluit vervoer gevaarlijke stoffen door de lucht. Technische voorschriften worden beschreven  in de aanvullende regelingen, zoals de regeling vervoer over land van gevaarlijke stoffen (VLG), regeling vervoer over de spoorwegen van gevaarlijke stoffen (VSG) en de regeling vervoer over de binnenwateren van gevaarlijke stoffen (VBG). In deze wet- en regelgeving zijn ook internationale regelingen voor het vervoeren van gevaarlijke stoffen opgenomen. De wet- en regelgeving is dus zowel geldig voor het vervoeren of versturen van biologisch materiaal binnen Nederland als naar  het buitenland. Meer informatie over de wet- en regelgeving staat op de website van Bureau Biosecurity. Zowel om problemen met de douane te voorkomen als om risico’s voor jezelf of de vervoerder te verkleinen, is het belangrijk om je aan de voorschriften in die regelgeving te houden.

Let op! Er kunnen extra regels gelden, zeker wanneer het hoog risico materiaal betreft:

• Voor het transporteren of importeren van Quarantaine organismen, of voor het importeren van dieren of dierlijke producten kunnen aanvullende regels gelden. Ook kan een ontheffing of importvergunning van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) nodig zijn.
• Als het materiaal of goed dat je over de grens wil vervoeren op de Lijst strategische goederen  staat, is het verplicht om een exportcontrolevergunning aan te vragen bij de Centrale Dienst voor In- en Uitvoer van het Ministerie van Buitenlandse Zaken voor je het materiaal vervoert of verstuurt. Op deze lijst staan biologische materialen met een hoog risico op dual-use toepassingen, maar een exportvergunning is ook verplicht voor zogeheten ‘intangible goods’  die betrekking hebben op deze materialen, zoals kennis, onderzoeksresultaten of technologieën.

Meer informatie over transport en exportcontrole vind je hier.

[1] Eastern District of Michigan | Chinese Nationals Charged with Conspiracy and Smuggling a Dangerous Biological Pathogen into the U.S. for their Work at a University of Michigan Laboratory | United States Department of Justice
[2] Chinezen smokkelen gevaarlijke schimmel naar VS die bekendstaat als ‘mogelijk agroterroristisch wapen’ | Buitenland | AD.nl
[3] What to know about Fusarium graminearum, the biological pathogen allegedly smuggled into the US - ABC News
[4] What is Fusarium graminearum, the fungus 2 Chinese researchers are charged with smuggling into the US? | CNN